Gümrükleme aşamasının en önemli işlemlerinden biri gümrük eşyasına ait kıymetin belirlenmesidir. Gümrük vergisi eşyanın kıymeti üzerinden hesaplanacağı için, malzemenin gerçek değerini saptamak son derece mühimdir. Buna ek olarak, malzeme özelinde gümrük vergisinin gerçek değer tespiti; devlet gelirinin artması, etkili koruma ve teşvik gibi uygulamaların da sağlıklı olarak hayata geçirilmesi açısından önem taşımaktadır. Ayrıca, ithalat gönderilerinde alınan diğer bütün vergilerin doğru tespiti buna bağlı olarak, ortaya çıkacak istatistiksel verilerin tutarlılığı ve güvenirliği açısından da oldukça büyük bir önem arz eder. Bu çerçevede, yazımızda “Gümrük kıymeti” , “Gümrüklenmiş değer” ve “Gümrük kıymeti tespiti” konularına yer vereceğiz.
İthal edilen malzemenin “gümrük kıymeti”nin tespit edilmesinde Gümrük İdaresi’ne ve ithalatçılara büyük sorumluluk düşmektedir. Ancak, en fazla ihtilaf yaşanan konuların başında Gümrük İdaresi ile ithalatçılar arasında yaşanan anlaşmazlıklar gelmektedir. Buradaki sorun, yürürlükte olan mevzuatın uygulanması sırasında meydana gelen yorum farklılıkları nedeni ile malzeme kıymeti belirlenirken uyuşmazlıkların yaşanmasıdır.
Gümrük mevzuatına göre, “Eşyanın gümrük kıymeti, gümrük tarifesinin ve eşya ticaretine ilişkin belirli konularda getirilen tarife dışı düzenlemelerin uygulanması amacıyla, 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun 23 – 31. maddeleri çerçevesinde belirlenen kıymettir.”
“Gümrük kıymeti”, aşağıda belirtilen yöntemlerin sırasıyla uygulanması neticesiyle belirlenmektedir:
- Satış Bedeli Yöntemi
- Aynı Eşyanın Satış Bedeli Yöntemi
- Benzer Eşyanın Satış Bedeli Yöntemi
- İndirgeme Yöntemi
- Hesaplanmış Kıymet Yöntemi
- Son Yöntem
Yukarıda belirtilen yöntemlerin kullanılmasının esası; öncelikle satış bedeli yönteminin kullanılmasının ardından eğer bu yöntemin uygulanmasına engel bir durum var ise sırasıyla olacak şekilde diğer yöntemlerin uygulanmasından meydana gelmektedir.
“Eşyanın gümrük kıymeti”, eğer bir önceki yönteme göre belirlenebiliyorsa izleyen yönteme geçilmeye gerek duyulmamaktadır. Fakat, beyan sahibi tarafından sunulan yazılı talebin Gümrük İdaresi tarafınca uygun bulunması şartıyla, bahsi geçen yöntemlerden “indirgeme yöntemi” ile “hesaplanmış kıymet yöntemi”nin uygulanma sırası değiştirilebilmektedir.
Gümrüklenmiş Değer Nedir?
“Gümrük kıymeti” ile “CIF” birbirine en çok karıştırılan iki kavramdır. Gümrüklenmiş değer, tüm vergiler ile CIF (ing. Cost, insurance & freight yani; Malzeme bedeli+sigorta+navlun) kalemlerinin toplanması ile hesaplanan değere verilen isimdir. Gümrük vergilendirme tekniğine göre CIF en temel ancak en kısıtlı olan tanımdır. Gümrük kıymeti ise yine vergilendirme tekniğine göre en geniş tanımdır ve malzemenin kıymetine dair neredeyse her şeyi kapsamaktadır. Özetle, Gümrük kıymeti ile Gümrüklenmiş değer aynı şeyler değildir ve eğer CIF üzerinden vergi hesaplaması yapılırsa her zaman gümrük kıymetine ulaşılamayacağından hataya mahal verilebilmektedir.
Gümrük kıymeti ve gümrüklenmiş değer konularında detaylı bilgi almak için tıklayınız.